Ở Việt Nam hiện nay, hệ thống chữa cháy FM-200 (còn gọi là HFC 227 ea) là hệ thống chữa cháy thông dụng nhất cho các thiết bị điện tử - viễn thông (Trung tâm dữ liệu, phòng điều khiển, phòng máy phát, biến áp…) với các đặc tính: chữa cháy hiệu quả, an toàn cho người sử dụng và không ảnh hưởng đến thiết bị. 

Tuy nhiên, FM-200 có một nhược điểm lớn là góp phần gây ra hiệu ứng nhà kính GWP (mặc dù tỉ lệ rất thấp) nên việc sử dụng FM-200 sẽ dần được hạn chế. 

Sau một thời gian nghiên cứu và thử nghiệm, tập đoàn 3M đã cho ra đời một loại chất chữa cháy mới: Novec 1230. Với các tính năng chữa cháy tương tự như FM-200 nhưng hoàn toàn không gây ảnh hưởng đến môi trường, Novec đã được các hãng sản xuất thiết bị chữa cháy hàng đầu trên thế giới mua bản quyền và phát triển thành hệ thống hoàn thiện. Hiện nay hệ thống Novec đã được sử dụng khá nhiều trên thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia phát triển. Bắt đầu từ năm 2015, Novec sẽ được sử dụng để thay thế hoàn toàn FM-200 trên phạm vi Châu Âu.

Công thức hóa học

Novec (1,1,1,2,2,4,5,5,5 – nonafluoro-4-trifluoromethyl-pentan-3-one) là một hợp chất của cacbon, fluo và oxy CF3CF2C(O)CF(CF3)2. Là chất lỏng, không màu, không mùi và không dẫn điện.  Novec được nạp vào bình dạng lỏng, khi phun ra ngoài sẽ hóa hơi.

Nguyên lý chữa cháy

Novec dập tắt đám cháy bằng sự kết hợp của các nguyên lý hóa học, vật lý để tách nhiệt khỏi đám cháy mà không tác động đến oxy và vật liệu cháy. Điều này cho phép con người có thể quan sát, thở và rời nơi có cháy một cách an toàn.

Novec & môi trường

Novec không phá hủy tầng Ozone.

Sau khi phun ra ngoài, Novec chỉ tồn tại trong khí quyển 5 ngày. 

Novec không gây ra hiệu ứng nhà kính (GWP)

Tóm lại, Novec hoàn toàn không gây ảnh hưởng đến môi trường. Đây chính là ưu thế lớn nhất, quyết định việc Novec sẽ thay thế FM-200 và các loại chất khí chữa cháy gốc HFC để trở thành hệ thống chữa cháy khí sạch thông dụng trong tương lai.

Tính vệ sinh

Novec không ảnh hưởng đến sắt, nhôm, đồng và các loại vật liệu khác như nhựa, cao su hay các hợp chất trong ngành điện. Do đó, không gây ra bất kỳ tác hại nào đến các thiết bị điện, điện tử trong khu vực chữa cháy.

Sau khi phun vào khu vực chữa cháy, Novec không để lại chất thải, do đó loại trừ được chi phí vệ sinh sau khi dập tắt đám cháy và tiết kiệm thời gian khắc phục hậu quả.

Thiết bị hệ thống Novec

• Bình khí và các thiết bị xả khí (đầu kích hoạt, đầu phun khí, đường ống dẫn khí…)

• Tủ điều khiển

• Đầu dò (khói/ nhiệt)

• Các thiết bị báo động (chuông báo cháy và đèn chớp & còi báo cháy)

Bình chứa khí

Novec được chứa trong bình thép dưới dạng lỏng với áp suất 25 bar hoặc 50 bar. Mỗi bình chứa sẽ có một đồng hồ đo áp lực, một ngõ nối vào hệ thống đường ống và hai cổng để kết nối với thiết bị kích hoạt xả khí. Kèm theo mỗi bình chứa khí là các nắp đậy an toàn và nắp bảo vệ lắp vào ngõ xả và kích của bình khi không sử dụng. 

Bình khí có các chuẩn 22L, 40L, 80L, 100L, 140L, 180L đối với hệ thống 50 bar và các chuẩn 52L, 106L, 147L, 180L với hệ thống 25 bar. 

Đầu kích hoạt xả khí

Đầu kích hoạt xả khí được gắn trực tiếp trên bình khí.

Có 3 loại đầu kích hoạt: loại kích hoạt tự động bằng điện/ loại kích hoạt tự động bằng khí / loại kích hoạt bằng tay. 

Đầu phun

Đầu phun được sử dụng để phun khí vào vùng cần bảo vệ. Đầu phun có hai loại, loại phun 180° và loại phun 360° với nhiều đường kính trong và kích thước lỗ phun khác nhau tùy theo vị trí sử dụng và yêu cầu thiết kế. Đầu phun làm bằng đồng thau hoặc inox.

Hệ thống đường ống dẫn khí

Hệ thống ống dẫn khí là loại ống thép đen hoặc ống thép tráng kẽm, tuân theo tiêu chuẩn ASTM 53 grade A hoặc tương đương.

Hệ thống ống dẫn khí được sơn màu đỏ.

Tủ điều khiển

Tủ điều khiển nhận tín hiệu báo cháy từ các đầu dò khói, xử lý, kích hoạt điều khiển xả khí và điều khiển hệ thống báo động. 

Tủ điều khiển hoạt động dựa trên nguyên tắc phải nhận đủ tín hiệu từ 2 zone chéo đầu dò rồi mới kích hoạt hệ thống. Thời gian kích hoạt từ 5 giây đến 60 giây tùy chế độ lập trình và thời gian phun từ 8 – 10 giây tùy lượng khí được thiết kế.

Tủ điều khiển sử dụng điện áp 230VAC, dòng điện 3A và có một nguồn acquy dự phòng để cấp điện trong thời gian 24h khi xảy ra tình trạng mất điện.

Đầu dò

Các đầu dò dùng trong hệ thống Novec thông thường là đầu dò khói, loại quang điện (photoelectric). Chỉ một số ứng dụng đặc biệt mới sử dụng đầu dò nhiệt.

Đầu dò khói có nhiệm vụ phát hiện khói và gửi tín hiệu báo động về tủ điều khiển. Hệ thống đầu dò khói sẽ được lắp đặt theo nguyên tắc cross - zone (2 zone chéo) để tăng hiệu quả dò khói và tránh tình trạng xả khí khi có báo cháy giả. 

Chuông báo cháy và đèn chớp & còi báo cháy

Chuông màu đỏ, đường kính 6”. Sử dụng điện áp 24VDC.

Đèn chớp ánh sáng trắng, tích hợp còi. Sử dụng điện áp 24VDC.

Thiết kế hệ thống Novec

Tiêu chuẩn thiết kế 

TCVN 2622:1995 về thiết kế PCCC cho nhà ở và công trình.

TCVN 3890:2009 về phương tiện PCCC cho nhà ở và công trình.

TCVN 5738:2001 về thiết kế hệ thống báo cháy tự động.

TCVN 5760:1993 về thiết kế hệ thống chữa cháy.

TCVN 7161-1:2009 về thiết kế hệ thống chữa cháy bằng khí.

Tiêu chuẩn quốc tế NFPA 2001 về thiết kế hệ thống chữa cháy bằng khí sạch.

Thông số thiết kế cơ bản

Nồng độ khí chữa cháy 4.5%

Thời gian xả khí chữa cháy phải nằm trong khoảng từ 8 giây đến 10 giây